อีจู้

      อีจู้ เป็นเครื่องดักปลาไหลชนิดหนึ่ง สานด้วยไม้ไผ่มีงาแซงอยู่ริมก้นใส่เหยื่อไว้ในกะพล้อ บางแห่งเรียกอีจู้ว่า กระจู้ หรือจู้
      อีจู้มีลักษณะกลมป่องส่วนก้น แล้วเรียวที่ส่วนบน คล้ายคนโทใส่น้ำบางชนิด หรือคล้ายรูปหม้อคอสูง ขนาดของอีจู้โดยทั่วไปวัดตามเส้นผ่าศูนย์กลาง ส่วนก้นมีความกว้างตั้งแต่ 20 – 40 เซนติเมตร     เมื่อวางตั้งมีความสูงตั้งแต่ 50 เซนติเมตร จนถึง 1 เมตร การสานอีจู้ใช้ตอกไม้ไผ่เหลาบาง ๆ เริ่มสานที่ก้นเป็นลายขัดสี่เหลี่ยมเป็นตาห่าง ๆ แต่ต้องไม่ให้ปลาไหลลอดออกไปได้ แล้วสานในแนวตั้งขึ้นมาเป็นลายขัดทึบ สานปลายปากอีจู้เรียวแคบลงทีละน้อย ๆ ส่วนริมปลายปากจะบานออกเล็กน้อย

ลอบ

       ลอบ เป็นเครื่องมือดักจับปลาที่สานด้วยไม้ไผ่ ใช้หวาย เถาวัลย์ หรือลวดรัดโครงไม้ ลอบมีช่องว่างให้ปลาว่ายเข้าไปติดอยู่ภายใน ลอบที่ใช้อยู่ในพื้นบ้านมีอยู่ 3 ประเภท คือ ลอบนอน ลอบยืน และลอบกุ้ง

ตุ้ม

         ตุ้ม เป็นเครื่องมือดักปลา สานด้วยตอกไม้ไผ่ มีลักษณะคล้ายกับอีจู้ดักปลาไหล มีงาแซงอยู่ริมก้นตุ้มเช่นเดียวกัน แต่ตุ้มมีงา 2 ชั้น ไม่มีกะพล้อใส่เหยื่อล่อเหมือนอีจู้ แต่มีงายาวเรียกว่า งาโข่ง
ตุ้มสานด้วยตอกไม้ไผ่เป็นลายขัด เริ่มต้นสานส่วนก้นมีตาเหลี่ยมช่องทึบกว่าอีจู้ แล้วสานต่อข้างบนเป็นลายขัดทึบ ขนาดของตุ้มสูงตั้งแต่ 30 เซนติเมตร จนเกือบ 1 เมตร ตุ้มมีหลายประเภท

ไซ

      ไซ เป็นเครื่องมือดักสัตว์น้ำ ทำด้วยไม้ไผ่ผูกร้อยซี่ไม้ไผ่ด้วยหวายเถาวัลย์ ตอกเป็นลวด ใส่งาแซงเป็นช่องทางให้ปลา กุ้ง ปู เข้าไปภายใน ไซมีหลายลักษณะ วิธีการทำและการใช้ แตกต่างกันไป

ชุด

     ชุด เป็นเครื่องดักปลา ส่วนมากจะดักปลาช่อน ปลาดุก ชุดจะสานเป็นตาเหลี่ยม ๆ ขนาดเท่าตาข่าย ทำเป็นรูปทรงกระบอกลักษณะเดียวเล็ก ส่วนก้นถักปลายปิดตันไม่ให้ปลาออกได้ ปลายชุดจะมีขนาดใหญ่ให้ปลาเข้าได้สะดวก
    

ชนาง

        ชนาง เป็นเครื่องมือสำหรับช้อนปลาหรือช้อนกุ้งในแม่น้ำลำคลอง ชนางที่ใช้กันอยู่ใน พื้นบ้านมี 3 ชนิด คือ ขนาดเล็ก ขนาดกลาง หรือขนาดใหญ่

กรบ

     เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งที่ใช้แทงปลาขนาดตัวใหญ่ มีลักษณะคล้ายฉมวก บางทีก็เรียกว่า กบ หรือ ตบ  กรบจะมีปลายเป็นเหล็กแหลมขนาดใหญ่กว่าฉมวก แต่มือถือเป็นด้ามไม้เนื้อแข็ง จะสั้นกว่าด้ามฉมวกที่ทำด้วยไม้ไผ่ เหล็กปลายแหลมที่เป็นส่วนแทงปลาอาจมี 3 แฉก และ 7 แฉกก็ได้ การประดิษฐ์ด้ามกรบใช้สำหรับจับเวลาแทงปลาใช้ไม้เนื้อแข็ง ส่วนปลายด้ามถือทำให้โค้งงอ เพื่อให้จับได้กระชับแน่น เมื่อแทงปลาติดแล้วหากปลาดิ้นก็ใช้แรงน้ำหนักจากตัวคนกดลงไปที่ตัวปลาได้โดย ไม่เจ็บมือ ปลายด้ามกรบบริเวณมือจับ บางทีก็มีการแกะสลักลวดลายเป็นรูปหัวสัตว์ต่าง ๆ เช่น ลิง นก งู เป็นต้น

ไซดักปลา

           ไซ เป็นเครื่องมือดักสัตว์น้ำ โดยมากดักปลาในกลุ่มปลาเล็กปลาน้อย ใช้งานในแหล่งน้ำไม่ลึก มักเป็นแหล่งน้ำไหลและเป็นการเปิดช่องระบายน้ำเข้าออกตามบิ้งนาคันนา ไซมีหลายรูปทรง ตั้งชื่อตามรูปทรงนั้น เช่น ไซปากแตร สานเป็นรูปกรวยปากไซบานออกเป็นรูปปากแตร ไซท่อ สานคล้ายท่อดักปลา หรืออาจตั้งชื่อตามวัตถุประสงค์ เช่น ไซสองหน้า มีช่อง 2 ด้าน ไซลอย ใช้วางลอยในช่วงน้ำตื้น ๆ แหวกกอข้าวหรือกอหญ้า วางแช่น้ำไว้ ไซปลากระดี่ ใช้ดักปลากระดี่ ไซกบ สานเป็นลายขัดตาสี่เหลี่ยมรูปทรงกระบอก ใช้ดักกบ ไซโป้ง สานก้นโป่งเล็กน้อย แม้ว่าจะมีรูปลักษณ์ที่ต่างกัน แต่มีลักษณะร่วมกันคือ สานเป็นทรงกระบอกและทำปากทางเข้าเป็นงาแซง

โป๊ะ

        เครื่องมือประมงประจำที่ประกอบด้วยส่วนของลูกขังมีลักษณะเป็นรูปทรงต่างๆ และมีส่วนปีกเป็นทางนำให้สัตว์น้ำเข้าสู่ลุกขังเครื่องมือประมงประเภทนี้ เป็นประเภทดักจับเช่นเดียวกับลอบและโพงงพาง แต่มีรูปร่างและวิธีการที่ต่างออกไป ส่วนที่จากลอบ คือ ด้านบนเปิดออกโผล่พ้นผิวน้ำและมีขนาดใหญ่กว่า ไม่สามารถยกขึ้น-ลงได้เหมือนลอบ ในอดีตโป๊ะเป็นเครื่องมือที่นิยมใช้กันมากปัจจุบันมีจำนวนลดน้อยลงมาก เครื่องมือประมงโป๊ะแบ่งออกเป็น 2 ชนิด คือ โป๊ะน้ำลึกและโป๊ะน้ำตื้น

วิธีการทำการประมง ในช่วงน้ำลงเต็มที่ โดยชาวประมงจะนำเรือเข้าไปจอดใกล้โป๊ะ เปิดหน้าต่างซึ่งทำไว้ด้านหลังก้นขังออก แล้วใช้สวิงไล่ช้อนสัตว์น้ำที่ติดอยู่ในบริเวณก้นขังของโป๊ะ

สัตว์น้ำที่จับได้ สัตว์น้ำส่วนใหญ่ที่จับได้ คือ กุ้ง ปู ปลาขนาดเล็ก และแมงดาทะเล

อวนลอยปลาทู

            เครื่องมือชนิดนี้ชาวประมงนิยมใช้กันมาก มีทั้งแบบอวนเอ็น และแบบอวนไนล่อน ส่วนใหญ่นิยมใช้แบบอวนเอ็น ซึ่งมีทั้งแบบที่ทำการประมงบริเวณพื้นทะเล และแบบที่ทำประมงบริเวณผิวน้ำ จำนวนคน 2 - 3 คน วิธีทำการประมง แบบอวนเอ็น ชนิดทำประมงบริเวณพื้นทะเล หรืออวนจม ส่วนใหญ่ใช้ทำการประมงในเวลากลางวัน เริ่มตั้งแต่เช้ามืดเป็นต้นไป ส่วนชนิด ที่ใช้ทำการประมงบริเวณผิวน้ำนิยมวางอวน ในเวลาเย็นใกล้ค่ำ หรือเช้ามืด แหล่งทำการประมงน้ำลึก 5 - 20 เมตร อวนจะถูกปล่อยเป็นแนวตรงมีทุ่นบอกแนวอวนหัวท้าย แต่ถ้าเป็นชนิดอวนจมจะยึดให้อยู่กับที่ด้วยน้ำหนักถ่วงขนาด 5 - 7 กิโลกรัม คร่าวล่าง อวนสัมผัสพื้นทะเล จะปล่อยผืนอวนทิ้งไว้นาน 1 - 2 ชั่วโมง จึงกู้อวน หรืออาจวางอวนใหม่อีกครั้งหนึ่งแล้วแล่นเรือกลับเข้าฝั่ง ส่วนแบบอวนไนล่อนใช้ทำการประมงปลาทูระดับใกล้ผิวน้ำในเวลากลางคืนช่วงเดือนมืด โดยปล่อยอวนในตอนเย็นใกล้ค่ำ ซึ่งเป็นช่วงที่ปลาทูเริ่มเปลี่ยนระดับการว่ายน้ำจากใกล้พื้นทะเลมาเป็นผิวน้ำปล่อยผืนอวนล่องลอยตามกระแสน้ำนาน 1 - 3 ชั่วโมง จึงกู้อวน และแล่นเรือกลับเข้าฝั่ง หากมีปลาทูชุกชุมอาจวางอวนในช่วงเช้ามืดอีกครั้งหนึ่ง
สัตว์น้ำที่จับได้ ได้แก่ ปลาทู ปลากุเรา ปลาอินทรี ปลาสีกุน ปลามงโกรย ปลาจวด ปลาดาบลาว ปลาแข้งไก่ ปูม้า และปูลาย เป็นต้น

อวนจมปู

                    เครื่องมืออวนที่จัดอยู่ในกลุ่มนี้ ได้แก่ อวนจม หรืออวนลอยปูม้า อวนจมปูทะเลหรืออวนร่อง โดยเฉพาะอวนจมปูม้า จัดว่าเป็นเครื่องมือประมงพื้นบ้านที่พบมากที่สุดเกือบทุกหมู่บ้าน บางรายใช้ตลอดปี แต่ส่วนใหญ่จะเปลี่ยนไปใช้เครื่องมืออื่นๆ ในช่วงที่เครื่องมืออื่นทำรายได้ให้มากกว่าการใช้ อวนจมปูม้า ส่วนอวนจมปูทะเลมีการใช้กันน้อยมาก และมีความยาวอวนสั้นกว่า อวนจมปูม้า ส่วนใหญ่ใช้ทำการประมงในบริเวณร่องแม่น้ำ คลองน้ำเค็มที่มีปูทะเลชุกชุม จำนวนคน 1 - 4 คน ขึ้นอยู่กับชนิด เครื่องมือ ความยาวอวน และขนาดเรือ
วิธีทำการประมง  เครื่องมือนี้ใช้ได้ทั้งกลางวันและกลางคืนในบริเวณน้ำลึกตั้งแต่ 2 เมตร ขึ้นไป จนถึง 40 เมตร บางรายทำการประมงไกลฝั่งมากจะค้างคืนในทะเล และปล่อยอวนทิ้งไว้นานประมาณ 2 - 3 วัน แต่ส่วนใหญ่จะปล่อยอวนทิ้งไว้ 12 - 24 ชั่วโมง การวางอวนจะปล่อยอวนเป็นแนวตรงตามแนวชายฝั่งจำนวน 1 - 3 แถว มีทุ่นบอกแนวอวนที่ปลายสุดผืนอวนทั้งสองข้าง ถ้าใช้อวนยาวมากส่วนใหญ่จะเสริมทุ่นธงบริเวณช่วงกลางด้วย 1 - 2 ทุ่น เมื่อกู้อวนแล้วจะนำอวนที่ติดปูมาปลดที่ฝั่ง แล้วจัดเตรียมอวนให้เรียบร้อย อวนจมปูทะเลส่วนใหญ่กู้อวนกลับไปกลับมา และเก็บอวนขึ้นเรือต่อเมื่อกลับเข้าฝั่ง
สัตว์น้ำที่จับได้ ได้แก่ ปูม้า ปูลาย ปูดาว ปูตายาว ปูทะเล และสัตว์น้ำชนิดที่อาศัยที่พื้นทะเล อย่างเช่น ปลากระเบน หอยขนาดใหญ่ชนิดต่างๆ เป็นต้น

สายเอ็น

           สายเอ็น หรือสายเบ็ดตกปลา เป็นอุปกรณ์ประกอบในการตกปลา ที่สำคัญอีกตัวหนึ่งขึ้นอยู่กับความคงทนของสายว่า มีความเหนียวทนต่อการขูดขีดแค่ไหน รวมทั้งความอ่อนนุ่มหรือแข็งกระด้างของสายเอ็นตกปลามีผลต่อการเข้ามากินเหยื่อของปลาด้วย
ทั้งในบ่อตกปลาและอ่างเก็บน้ำธรรมชาติซึ่งมีอุปสรรค์ต่างๆ ใต้น้ำอีกมากมาย
         สายเอ็นจึงเป็นตัวแปรอีกตัวหนึ่ง ที่เป็นตัวชี้วัดของนักตกปลาให้ได้พบกับความสมหวัง หรือ ผิดหวังในเกมส์การตกปลา ปลาแต่ละชนิดแรงดึงย่อมแตกต่างกัน หรือแม้แต่ปลาชนิดเดียวกัน
แต่ต่างสถานที่กันถึงแม้น้ำหนักจะเท่ากัน แต่แรงดึงและพละกำลังของปลาแต่ละตัวก็ย่อมไม่ เหตุผลนี้มีความเป็นจริงอย่างมาก สถานที่แหล่งน้ำ บ่อตกปลา มีทั้งตอไม้ กิ่งไม้ใบหญ้า

สุ่มจับปลา

         เป็นเครื่องมือหาปลาใช้สำหรับครอบปลา สานด้วยไม้ไผ่เป็นตาๆ จะใช้ไม้ไผ่เหลาเป็นซี่ประมาณ 50 ซี่ หากสุ่มใหญ่ก็ใช้ไม้ไผ่มากขึ้นโดยมีวงไม้ไผ่ทำเป็นกรอบไม้ภายในถักเส้นด้าย ไนล่อน จะถักซี่ไม้รัดกับวงภายในให้แน่น การสุ่มปลามักจะสุ่มในห้วงน้ำไม่กว้างและลึกนัก สุ่มไปเรื่อยๆ เหมือนคำที่ว่า สุ่มสี่สุ่มห้า แล้วเอามือล้วงภายในสุ่ม ถ้าครอบปลาได้จะควานจับใส่ข้องที่มัดสะพายติดตัว

กระชัง

       เป็นเครื่องมือหรืออุปกรณ์สําหรับขังปลาชนิดหนึ่ง ใช้ไม้ไผ่ทําเป็นกง ๔ อัน แล้วผูกด้วยซี่ไม้ไผ่โดยรอบรูปกลมหัวท้ายเรียว ตอนบนเจาะเป็นช่องมีฝาปิด ใช้ไม้ขัดฝา ๒ ข้าง ใช้ไม้ไผ่กระหนาบเพื่อให้ลอยน้ำได้ในขณะออกไปจับปลาตามกร่ำ เมื่อจับปลาหรือกุ้งได้ก็เอาใส่ไว้ในนั้นชั่วคราว  อีกชนิดหนึ่ง สานด้วยไม้ไผ่ มีปากเปิดกว้างคล้าย ๆ ตะกร้าหรือเข่งใส่ของ แต่ใหญ่กว่า กระชังชั่วคราวนั้นหลายเท่า เป็นที่สําหรับจับปลาขนาดใหญ่ มาขังไว้หรือเลี้ยงลูกปลาให้โตตามที่ต้องการ เพื่อบริโภคหรือ ค้าขาย และเอากระชังนี้ผูกติดหลักแช่ลอยน้ำไว้

อวนล้อมจับ

ชื่อไทย : อวนล้อมจับ
ชื่ออังกฤษ : Surrounding Nets
ลักษณะ : เป็นผืนอวนคล้ายสี่เหลี่ยมผืนผ้า หลักการ คือ ใช้วิธีปล่อยผืนอวนล้อมรอบสัตว์น้ำเป็นวงกลมหรือรูปไข่เพื่อสกัดกั้นการ เคลื่อนที่ของสัตว์น้ำในแนวราบ ส่วนในแนวดิ่งใช้ความลึกของอวนสกัดกั้นตัดหน้าฝูงสัตว์น้ำ ปิดด้านล่างของผืนอวน ทำการกู้อวนแล้วตักสัตว์น้ำขึ้นเรือ
ชนิด: อวนล้อมจับมีสายมาน และอวนล้อมจับไม่มีสายมาน
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : ปลาม้า ปลาหางกิ่ว ลากะพงขาว
แหล่งทำการประมง : ริมฝั่งแม่น้ำในน่านน้ำกร่อย

ช้อนสนั่น

ชื่อไทย : ช้อนสนั่น
ชื่ออังกฤษ : Boat Dip Net
ลักษณะ : เครื่องมือชนิดนี้มีลักษณะคล้ายกันกับช้อนขาคีบแต่ใหญ่กว่ามากใช้ติดกับหัว เรือและมีไม้รองรับคันช้อนเพื่อช่วยลดกำลังให้เบาลง ในขณะที่งัดช้อนขึ้นจากน้ำ ปากช้อนกว้าง 7 – 8 เมตรขอบช้อนตอนเหนือมีด้ามยาวประมาณ 6 เมตรขนาดของช่องตาข่ายของช้อนนั้น 1.50 ซม.
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : ปลาผิวน้ำ
แหล่งทำการประมง : แม่น้ำ ลำคลอง บึง หนอง

เบ็ด

ชื่อไทย : เบ็ด
ชื่ออังกฤษ : Baited Set Line
ลักษณะ : เครื่องมือชนิดนี้ประกอบด้วยเส้นเชือก หรือสายลวดทำเป็นสายคร่าวเบ็ด ยาวตามความต้องการ ที่พบใช้กันในน่านน้ำจืดนั้น มีความยาวประมาณ 100 – 200 เมตร ถ้าใช้ในน่านน้ำเค็มแล้วยาวถึง 1,000 เมตรหรือยาวกว่านั้นก็มี เขาใช้เบ็ดเบอร์ 4 – 8 หรือเล็กกว่านี้ก็ได้สุดแท้แต่จะทำการจับปลาชนิดใด ผูกตัวเบ็ดสายทิ้งยาวประมาณ 20 – 40 ซม. ตามจำนวนตัวเบ็ดที่ต้องการ แล้วทำการผูกกับสายคร่าวเบ็ดเป็นระยะห่าง 40 – 50 ซม. อีกทีหนึ่ง วิธีการใช้เครื่องมือนั้น ทำการวางทอดขวางกระแสน้ำของหนอง บึง แม่น้ำ ลำคลองหรือทะเล โดยผูกปลายเชือก สายคร่าวเบ็ดทั้งลองด้านปักไว้ บางรายก็จมคร่าวกับพื้นดิน ด้วยการใช้ของหนักถ่วง มีทุ่นลอยเป็นเครื่องหมาย ทั้งนี้ย่อมสุดแท้แต่ความประสงค์ของผู้ใช้เครื่องมือ และต้องการจับปลาชนิดใด
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : ในน่านน้ำจืดจับได้ปลาชะโด ปลาสวาย ปลาเทโพ ปลาเค้า ปลากราย ในน่านน้ำทะเลก็จับได้ปลาฉลาม กะเบน ฉนาก ปลาหางกิ่วแหล่ง
ทำการประมง : น่านน้ำเค็มและน่านน้ำจืด

แห

ชื่อไทย : แห
ชื่ออังกฤษ : None pocket Cast Net  
ลักษณะ : เป็นแหที่ด้านล่างไปรั้งขึ้นมาเป็นกระเป๋าแบบแหทั่วไปเหมาะสำหรับทอดจับปลา ในน้ำตื้นๆ โดยทำการเหวี่ยงคลุมเอาไว้ แล้วใช้มือคลำจับภายหลัง
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : สัตว์น้ำที่อาศัยอยู่ในบริเวณน้ำตื้น
แหล่งทำการประมง : ริมคลอง ชายหาดทราย หรือท่าเทียบเรือ

ช้อนกลม

ชื่อไทย : ช้อนกลม ชื่ออังกฤษ : Shrimp Dip Neลักษณะ : เครื่องมือชนิดนี้เป็นช้อนชนิดหนึ่ง ขอบทำด้วยไม้ไผ่ขดเป็นวงรีมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 40 – 80 ซม. ด้านล่างมีเนื้ออวน ใช้ทำการช้อนกุ้งตามริมตลิ่งโดยทั่วไป ชาวประมงจะทำการดำน้ำช้อนกุ้งตามเสาเรือนก็มี
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : กุ้ง และสัตว์น้ำที่อยู่ริมตลิ่ง
แหล่งทำการประมง : ใช้ในน่านน้ำเค็มและน้ำจืด

ช้อนขาคีม

      
ชื่อไทย : ช้อนขาคีม
ชื่ออังกฤษ : Boat Dip Net
ลักษณะ : เครื่องมือชนิดนี้ถักด้วยด้ายเป็นตาข่าย ขนาดตา 4 ซม. ผืนตาเป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว ก้นถุงลึก 4.50 เมตร ด้ามถือใช้ไม้ไผ่ 2 อัน อันหนึ่งยาว 4 เมตร ผูกไขว้กันระหว่างกึ่งกลางเป็นรูปกรรไกรแล้วผูกขึงผืนตาข่ายติดกับไม้ด้าน หนึ่ง ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นที่สำหรับถือ วิธี ใช้เครื่องมือนั้น ใช้เรือ 1 ลำ ชาวประมง 2 คน คนหนึ่งทำการพายเรือทางท้ายทวนกระแสน้ำไปเรื่อยๆ ส่วนคนที่อยู่หัวเรือก็จีบช้อนขาคีมกดให้ปากช้อนลงในน้ำและยกขึ้นดูเป็น คราวๆ
ชนิดของสัตว์น้ำที่จับได้ : ปลาตะเพียน ปลากา ปลากด
แหล่งทำการประมง : แม่น้ำ ลำคลอง หรือแหล่งที่มีน้ำไหล